język urzędowy: kataloński
inne języki: hiszpański, francuski, angielski

Choć oficjalnym językiem Andory jest kataloński, to turyści spędzający urlop w Andorze mogą porozumieć się z obsługą hoteli i sklepów w miejscowościach turystycznych po hiszpańsku, francusku i angielsku.

Andora to maleńkie państwo o powierzchni 468 km2 położone w południowo-zachodniej Europie, na południowych zboczach Pirenejów Wschodnich, nie posiadające dostępu do morza. Andora graniczy z Hiszpanią oraz Francją. Ze względu na swoje położenie Andora jest często odwiedzana przejazdem przez turystów udających się drogą lądową na urlop do Hiszpanii lub wracających do Polski z wczasów na Półwyspie Iberyjskim. Położenie Andory w odległości zaledwie 3 godzin jazdy od Barcelony sprawia, że na krótką wycieczkę do tego niewielkiego państwa chętnie wybierają się turyści spędzający wakacje w Barcelonie i w miejscowościach turystycznych na wybrzeżu Costa Brava.

O atrakcyjności turystycznej Andory świadczą przede wszystkim jej walory przyrodnicze.
Andora to górzysty kraj obejmujący pas wzniesień o wysokości od 838 m n.p.m. (La Farga de Moles) do prawie 3000 m n.p.m. (najwyższy szczyt Coma Pedrosa wznosi się nad poziom morza na wysokość 2946 m), dlatego podróż do Andory to idealny pomysł dla amatorów aktywnego wypoczynku, a przede wszystkim jazdy na nartach i wycieczek górskich.
Andora zajmuje doliny rzeki Valira (będącej dopływem hiszpańskiej rzeki Segre) i jej dopływów.
Znaczną część powierzchni kraju zajmują lasy sosnowo-jodłowe i brzozowe oraz wysokogórskie łąki z roślinnością alpejską (lilia złotogłów, ostróżka wyniosła, szafran, szachownica kostkowata). Na terytorium Andory doskonałe warunki do życia znalazły różne zwierzęta, m.in. kozice, koziorożce pirenejskie, niedźwiedzie brunatne, piżmaki alpejskie, sępy płowe i orły cesarskie.
Atrakcje przyrodnicze Andory, w tym bogactwo jej flory i fauny, najlepiej odkrywać w trakcie pieszych i rowerowych wycieczek po zielonych zboczach Pirenejów.

W Andorze panuje klimat górski. Klimat Andory charakteryzuje się chłodnymi i wilgotnymi latami oraz łagodnymi i śnieżnymi zimami.
Średnia temperatura powietrza w stolicy kraju wynosi w styczniu ok. 2,3oC, a w lipcu oscyluje w granicach 19oC. Wiosna i jesień w Andorze są stosunkowo ciepłe, ale duże są wówczas różnice temperatur między dniem i nocą.
Największe opady deszczu występują pod koniec wiosny (maj i czerwiec) oraz jesienią. W zimie obfite są opady śniegu. W wysokich partiach gór śnieg zalega ok. 200 dni w roku.
Doskonałe warunki pogodowe sprawiają, że na narty warto jechać do Andory od grudnia do połowy kwietnia. W miesiącach zimowych Andora jest rajem dla miłośników narciarstwa i snowboardu, natomiast latem przepiękne szlaki dla turystyki pieszej i ładna pogoda przyciągają do Andory amatorów górskich wycieczek.

Religią państwową w Andorze jest katolicyzm. Katolicy stanowią 94% społeczeństwa. Pozostałe grupy wyznaniowe to: Żydzi (0,4%), świadkowie Jehowy (0,3%) i protestanci (0,2%).
Polscy turyści odbywający podróż do Andory powinni szanować tradycje i obyczaje miejscowej ludności.

W kuchni Andory odnaleźć można wpływy kuchni hiszpańskiej i francuskiej. W Andorze, podobnie jak w Hiszpanii, zupy gotowane są najczęściej na baraninie z ziemniakami i innymi warzywami. Z kuchni Francji Andora zaczerpnęła natomiast przede wszystkim smalec gęsi i kaczy. W kuchni andorskiej dominują mięso (wieprzowina, baranina, jagnięcina, cielęcina, dziczyzna), ryby z górskich rzek (pstrąg), ślimaki, grzyby oraz owoce leśne (poziomki, maliny, borówki).
Do najbardziej znanych dań lokalnych, których koniecznie trzeba spróbować będąc na urlopie w Andorze należą:
• escudella - zupa z mięsem i warzywami,
• rostes amb mel - szynka zapiekana z miodem i octem,
• costellas a la losa - żeberka jagnięce z dodatkiem czosnku smażone na tłuszczu wieprzowym na rozgrzanej płycie kamiennej,
• los civets - duszone mięso z dziczyzny lub królika,
• caragols a la llauna - ślimaki z rusztu,
• esqueixada - marynowany dorsz w kawałkach z warzywami,
• trucha - pstrąg,
• arròs amb bolets - ryż zapiekany z grzybami,
• trinxat - danie z kapusty i duszonych ziemniaków z dodatkiem cebuli oraz boczku (spożywane kiedyś przez katalońskich wieśniaków),
• escalivada - grillowane warzywa (papryka, bakłażan i cebula),
• truites de casseroles - omlet,
• tupí - ser w oliwie,
• coca masegada - ciasto nasączone alkoholem,
• crema catalana - pudding o smaku cynamonu i karmelu,
• mel i mató - biały ser z miodem,
• orejones - suszone brzoskwinie z cukrem gotowane w winie.
Specjały kuchni Andory serwowane są turystom spędzającym wakacje w Andorze w hotelach oraz licznych restauracjach i barach w mieście Andorra la Vella i innych miejscowościach turystycznych.

Największe atrakcje turystyczne Andory to:
• strefa wolnocłowa z blisko pięcioma tysiącami sklepów,
• ośrodki sportów zimowych (Pas de la Casa, Soldeu, Arinsal, Pal, Arcalis),
• źródła termalne w pobliżu Les Escaldes (siarkowe źródła o temperaturze 85oC zalecane przy chorobach reumatycznych),
• zabytki romańskie:
 kościoły w Cortinada, Santa Coloma, Sant-Julia-de-Loria i Pal,
 mosty w Sant Antonio Gorges i Aixovall,
 ruiny zamków w Ordino, La Seca i St. Vicens,
• Dolina Madriu-Perafita-Clarol wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO,
• święta: Festiwal Muzyki Klasycznej w Ordino (2 dni we wrześniu), Escudella Day w Andorra la Vella i w Sant Juliŕ de Lňria (17 i 20 stycznia) z degustacją potraw z duszonych mięs, Dzień Węgorza w Andorra la Vella (we wrześniu), Targi Gastronomiczne w Ordino (tydzień we wrześniu).
Planując wczasy w Andorze warto wybrać taki termin wyjazdu, w którym możliwości korzystania z atrakcji oferowanych przez Andorę będą możliwie jak najlepiej dopasowane do naszych potrzeb, aby urlop spędzony w Andorze był naprawdę udany.

Zaszczepieni:
• Bez testu można podróżować po 14 dniach od przyjęcia drugiej dawki szczepionki (jednej w przypadku Johnson & Johnson).
• Wymagany Unijny Certyfikat Szczepienia COVID pobrany z Internetowego Konta Pacjenta.

Ozdrowieńcy:
• Bez testu można podróżować jeżeli przeszło się COVID-19 w czasie do 180 dni poprzedzających przybycie do Andory.
• Wymagany Unijny Certyfikat Ozdrowieńca pobrany z Internetowego Konta Pacjenta w formie papierowej lub na urządzeniu mobilnym.

Pozostali podróżujący:
• Należy wykonać test RT-PCR lub TMA najwcześniej 72 godziny, a antygenowy na 12 godzin przed przekroczeniem granicy z Andorą.
• Należy zabrać ze sobą negatywny wynik testu w języku angielskim w formie papierowej lub na urządzeniu mobilnym.

Wytyczne sanitarne:
• Wymagane jest zasłanianie ust oraz nosa przez wszystkie osoby powyżej 6 roku życia. Zasada obowiązuje na wyciągach, w trakcie oczekiwania na wyciąg w kolejce, w obiektach zamkniętych takich jak restauracje i sklepy.

Turystów polskich uprawnia do wjazdu i pobytu na terenie Andory dowód osobisty lub paszport. Obywatele Polski odbywający podróż do Andory w celach turystycznych na okres nie dłuższy niż 90 dni nie potrzebują wizy.
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami (Ustawy o obywatelstwie polskim), przy przekraczaniu polskiej granicy państwowej przez obywateli Polski posiadających podwójne obywatelstwo, podczas kontroli granicznej obowiązuje wymóg okazania polskiego dokumentu paszportowego.

Do przekroczenia granicy Andory przez polskich turystów wymagany jest dowód osobisty lub paszport ważny minimum 3 miesiące od daty zakończenia podróży do Andory, tj. wyjazdu z tego kraju. Należy pamiętać, aby odpowiednio wcześnie przed wyjazdem do Andory sprawdzić ważność dowodu osobistego lub paszportu, zwłaszcza planując zakup wycieczki w opcji last minute. Wyjeżdżając na wakacje z dziećmi nie można zapomnieć o tym, że dzieci również powinny posiadać ważny paszport lub ewentualnie dowód osobisty.

Zgodnie z przepisami celnymi obowiązującymi od 01.12.2008 r. turyści podróżujący do Andory mogą wywieźć z Andory bez oclenia towary przeznaczone do własnego użytku o maksymalnej wartości 900 EUR na osobę i następujących limitach:
• kawa: 1 kg kawy lub 400 g ekstraktu z kawy,
• herbata: 200 g herbaty w torebkach lub 80 g herbaty liściastej,
• alkohol: 1,5 l alkoholu wysokoprocentowego (powyżej 22%) lub 3 l alkoholu niskoprocentowego (poniżej 22%) oraz 5 l wina stołowego,
• papierosy: 300 sztuk papierosów lub 150 sztuk cygar o wadze poniżej 3 g lub 75 sztuk cygar o wadze powyżej 3 g lub 400 g tytoniu,
• inne produkty spożywcze o maksymalnej wartości 300 EUR (lub 150 EUR w przypadku osób poniżej 15. roku życia), w tym nie więcej niż: 6 kg świeżego mleka, 6 kg mleka skondensowanego, 2,5 kg mleka w proszku, 1 kg masła, 4 kg sera, 5 kg mięsa, 5 kg cukru lub słodyczy,
• perfumy: 75 g perfum i 375 ml wody kolońskiej,
• inne produkty przemysłowe o maksymalnej wartości 900 EUR (lub 450 EUR w przypadku osób poniżej 15. roku życia).

Wybierając się na wakacje na Andory, niezależnie od tego, czy planujemy spędzić tam dłuższy urlop, czy odbyć jedynie krótką wycieczkę do Andory, należy pamiętać o zabraniu ze sobą:
• dowodu osobistego lub paszportu (ważnego minimum 3 miesiące od daty zakończenia podróży do Andory),
• pieniędzy i kart płatniczych (nawet jeśli mamy wykupione wczasy w Andorze w hotelu z wyżywieniem all inclusive),
• wygodnego obuwia (sportowego lub trekkingowego polecanego na piesze wycieczki w góry oraz klapków pod prysznic), lekkiej odzieży (bawełnianych podkoszulek, bluzek i koszul), długich spodni, swetra lub polaru, kurki, okrycia przeciwdeszczowego (ponieważ pogoda w górach bywa zmienna), nakrycia głowy, okularów przeciwsłonecznych, a w przypadku wyjazdu na narty - specjalistycznej odzieży narciarskiej,
• małego plecaka, który pomieści podstawowy ekwipunek na górskie wycieczki i wycieczki fakultatywne oraz odciąży ręce i pozwoli swobodnie robić zdjęcia przyrody i najpiękniejszych zabytków Andory,
• osobistej apteczki (leki na przeziębienie, ból gardła i brzucha oraz przeciwbólowe, leki związane z indywidualnymi wskazaniami Państwa lekarza, Altacet, bandaż elastyczny, plastry na otarcia) oraz krem z filtrem UV, aby dolegliwości zdrowotne nie popsuły urlopu w Andorze.

Andora to idealne miejsce na wyjazd dla turystów, dla których ważnym elementem podróży jest robienie zakupów podczas zagranicznych wakacji. Andora jest rajem podatkowym z wolnocłowymi sklepami, w których można kupić w bardzo atrakcyjnych cenach alkohol, papierosy, sprzęt elektroniczny, kosmetyki, perfumy, biżuterię, markową odzież, sprzęt turystyczny i narciarski (czasami nawet kilkadziesiąt procent taniej, niż w krajach Unii Europejskiej). Wiele osób decyduje się na wyjazd do Andory wyłącznie w celu zakupowym, dlatego w Andorze kwitnie turystyka zakupowa. Turyści spędzający wakacje w Andorze lub odwiedzający ten kraj przejazdem mogą robić zakupy w licznych sklepach otwartych w godzinach 9.00-20.00, zazwyczaj z przerwą między 13.00 a 15.00. Zgodnie z prawem Andory wszystkie sklepy muszą być zamknięte w cztery dni w roku: 1 stycznia (Nowy Rok), 14 marca (Dzień Konstytucji), 8 września (święto narodowe z okazji dnia Matki Boskiej z Meritxell) i 25 grudnia (Boże Narodzenie).

PAMIĄTKI Z ANDORY
Z urlopu w Andorze warto przywieźć do Polski lokalne produkty spożywcze, np. ser, katalońską szynkę lub piwo i po powrocie do domu delektować się nimi przeglądając zdjęcia z Andory, które z czasem staną się na pewno jedną z najcenniejszych pamiątek z wakacji w Andorze.

Polscy turyści planujący wakacje w Andorze powinni przygotować się na to, że ceny posiłków i produktów spożywczych w Andorze będą wyższe od cen w Polsce. Poniżej zamieszczono przykładowe ceny w Andorze [wrzesień 2014]:
• woda (0,33 l): ok. 1 EUR,
• napój gazowany (0,33 l): ok. 1,50 EUR,
• kawa cappuccino: ok. 2 EUR,
• piwo (0,33 l/0,5 l): ok. 2 EUR,
• posiłek w restauracji sieciowej: ok. 6 EUR,
• posiłek w restauracji samoobsługowej: ok. 10-12 EUR,
• obiad 3-daniowy: ok. 25 EUR,
• chleb (bochenek): ok. 1,5 EUR,
• mleko (1 l): ok. 0,7 EUR,
• ser lokalny (1 kg): ok. 7 EUR,
• papierosy (paczka): ok. 2 EUR,
• benzyna (1 l): ok. 1,25 EUR,
• bilet autobusowy (jednorazowy): 1,2-1,5 EUR.

Turyści spędzający urlop w Andorze nie muszą posiadać ubezpieczenia, ale posiadanie ubezpieczenia jest zalecane. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego uprawniająca do korzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej w sektorze publicznym na terenie Unii Europejskiej nie ma zastosowania na terenie Andory, dlatego wybierając się na wycieczkę do Andory należy pamiętać o wykupieniu ubezpieczenia w prywatnej firmie ubezpieczeniowej. Ubezpieczenie powinno obejmować m.in. następstwa nieszczęśliwych wypadków oraz koszty leczenia, w tym leczenie ambulatoryjne i leczenie szpitalne, leczenie stomatologiczne, transport zarówno na terenie kraju, jak i transport chorego do Polski. Turyści decydujący się na wakacje w Andorze zorganizowane przez biuro podróży otrzymują w pakiecie turystycznym podstawowe ubezpieczenie turystyczne.

W Andorze nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych, dlatego turystów wybierających się na wycieczkę do Andory nie obowiązują żadne szczepienia. Przed podróżą do Andory warto jednak wykonać szczepienia profilaktyczne, a zalecane szczepienia to: żółtaczka typu A i B, błonica, tężec, polio, dur brzuszny, cholera.

Służba zdrowia w Andorze jest na dobrym poziomie i jest ona ogólnie dostępna. Turyści planujący spędzenie urlopu w Andorze powinni mieć jednak na uwadze, że koszty leczenia w Andorze są wysokie, np. koszt wizyty u lekarza ogólnego to ok. 60 EUR.

Polscy turyści podróżujący po Andorze samochodem mogą się posługiwać polskim prawem jazdy. W Andorze honorowane jest również polskie ubezpieczenie OC z dokupioną do ubezpieczenia tzw. „zieloną kartą”. W Andorze obowiązuje ruch prawostronny. Biorąc pod uwagę podróż samochodem należy wiedzieć, że policja w Andorze bardzo surowo egzekwuje przestrzeganie przepisów ruchu drogowego. Za wszelkie wykroczenia, szczególnie nieprzestrzeganie ograniczeń prędkości, grożą bardzo wysokie mandaty, dlatego planując podróż po Andorze autem należy zapoznać się z najważniejszymi przepisami ruchu drogowego w tym kraju.
W Andorze kierowca musi mieć ukończone 18 lat. Kierowca oraz pasażer siedzący obok kierowcy muszą mieć zapięte pasy bezpieczeństwa. Dzieci poniżej 10. roku życia nie mogą podróżować na przednim siedzeniu pasażera. Obowiązkowym wyposażeniem w samochodzie są: trójkąt ostrzegawczy, zapasowe żarówki i kamizelka odblaskowa. W terenie zabudowanym można jechać samochodem z maksymalną prędkością 50 km/h, zaś poza terenem zabudowanym, w zależności od tego co wskazują znaki - od 60 do 90 km/h. Dopuszczalna ilość alkoholu we krwi to 0,5 promila. W Andorze nie ma konieczności włączania świateł mijania na cały dzień, światła te włącza się jedynie przy słabej widoczności. Chcąc podróżować po Andorze samochodem zimą należy mieć w samochodzie opony zimowe i pamiętać o zabraniu łańcuchów na koła (na drogach można spotkać się ze znakami nakazującymi nałożenie łańcuchów na opony), ponieważ Andora to kraj górski i w niektórych regionach warunki pogodowe mogą być trudne.
Na terenie Andory można poruszać się swoim autem, ale turyści spędzający urlop w Andorze mogą też bez problemu wynająć samochód na miejscu.
Decydując się na samodzielną podróż do Andory samochodem, można dotrzeć do Andory z Francji lub z Hiszpanii, drogą wiodącą z Foix (Francja) do Seo de Urgel (Hiszpania) przez przełęcz Envalira (2409 m n.p.m.). Zdecydowanie wygodniejszy jest wjazd od strony Hiszpanii. Trasę z Barcelony do Andory pokonuje się samochodem w ciągu 3-4 godzin (część trasy można przejechać płatną autostradą). Większą trudnością charakteryzuje się wjazd do Andory od strony Francji. Odcinek między francuską autostradą w okolicach Perpignan a granicą w Pas de la Casa jest długi i kręty, dlatego chcąc podróżować do Andory samochodem trzeba być wytrawnym kierowcą. Przy samej granicy można ewentualnie skorzystać z płatnego tunelu Envalira, aby ominąć uciążliwą jazdę serpentynami po stronie Andory.
Turyści podróżujący własnym lub wynajętym autem mogą skorzystać na terenie Andory z pomocy drogowej oferowanej przez prywatne firmy. Informacji o tych firmach udzielają poszczególne gminy pod następującymi numerami telefonów:
• Andora La Vella: 165/+376744021,
• Canillo: +376346000,
• Encamp: 162,
• Escaldes-Engordany: 167,
• La Massana: 164/+376873111,
• Ordino:163,
• Pas De La Casa: 162,
• Sant Julia De Loria: 166/+376744021.

Turyści mogą podróżować do Andory bez obaw o swoje bezpieczeństwo, ponieważ Andora jest krajem bezpiecznym i przyjaznym każdemu turyście. W tym niewielkim państwie brak jest szczególnych zagrożeń przestępczością, dlatego siły policyjne Księstwa Andory są niewielkie, a armia jedynie symboliczna (nie walczyła już od ponad 700 lat). W Andorze nie ma niebezpiecznych dzielnic, po których odradzane są turystom wycieczki i wieczorne spacery, a kradzieże kieszonkowe w miejscowościach turystycznych zdarzają się bardzo rzadko.

Niezależnie od tego, czy wybieramy się na rodzinny urlop wykupiony w biurze podróży, czy wycieczkę z grupą znajomych zorganizowaną na własną rękę warto jak najlepiej przygotować się do wyjazdu do Andory i zapoznać z dostępnymi informacjami dotyczącymi tego kraju. Przykładowo warto wiedzieć, że:
• Andora jest krajem mającym wiele do zaoferowania turystom, mimo swoich niewielkich rozmiarów: na przejście Andory wzdłuż albo wszerz wystarczy jeden dzień, ponieważ wędrując z północy na południe tego kraju trzeba pokonać tylko 25 km, a ze wschodu na zachód - 29 km.
• Andora to coraz bardziej popularny cel wycieczek przyciągający rocznie kilka milionów turystów, choć kraj ten tworzy zaledwie 40 miasteczek i wiosek (zamieszkiwanych czasami tylko przez kilkanaście osób) zlokalizowanych w dolinie rzeki Valira i jej dopływów oraz na górskich zboczach,.
• Dojazd: Turyści planujący urlop w Andorze mogą dotrzeć na teren Andory jedynie drogami prowadzącymi przez wysokogórskie przełęcze z Francji i z Hiszpanii, ponieważ Andora nie posiada transportu kolejowego oraz lotniska. Transport powietrzny oparty jest głównie na śmigłowcach, a komercyjne lądowiska znajdują się m.in. w La Massana, Arinsal i Escaldes-Engordany. Najszybszym sposobem dotarcia z Polski na wakacje w Andorze jest przelot samolotem z Polski do Barcelony, a następnie przejazd autobusem do stolicy Andory (z Barcelony kilka razy dziennie kursują do miasta Andorra la Vella autobusy – podróż trwa ok. 3 godzin, a koszt biletu to ok. 25 EUR/os. w jedną stronę www.alsa.es).
• Internet: Na centralnych placach w głównych miejscowościach turystycznych spędzający urlop w Andorze turyści mogą bezpłatnie połączyć się z Internetem za pomocą sieci WiFi. Bezpłatny dostęp do Internetu bezprzewodowego jest też możliwy w bibliotekach, a także niektórych restauracjach i kawiarniach oraz hotelach.
• Telefon: Polscy operatorzy nie zaliczają Andory do grupy krajów Unii Europejskiej, dlatego turyści planujący urlop w Andorze muszą być przygotowani na wysoki koszt połączeń wychodzących i przychodzących oraz wysyłania wiadomości SMS z Andory. Cenę połączeń w roamingu polskich sieci komórkowych należy sprawdzić przed wyjazdem do Andory u operatora.
• Poczta: Księstwo Andory korzysta z usług poczty hiszpańskiej oraz francuskiej. Hiszpańskie skrzynki pocztowe mają kolor czerwony, natomiast francuskie kolor żółty. Mieszkańcy Andory oraz turyści będący na wakacjach w Andorze mogą korzystać z usług w urzędach pocztowych od poniedziałku do piątku w godzinach 8:30-14:30, a w soboty między 09.00 a 12.00.
• Karnety narciarskie: Amatorzy białego szaleństwa wybierający się do Andory na zimowe wakacje mogą sprawdzić aktualny koszt karnetów narciarskich na andorskich stokach Pirenejów na stronie www.skiandorra.ad

W Polsce brak przedstawicielstwa dyplomatycznego Andory. Najbliższa placówka Andory akredytowana na Polskę, w której Polacy planujący wyjazd do Andory mogą uzyskać wszelkie informacje znajduje się w Brukseli.

Ambasada Andory w Brukseli
Rue de la Montagne / Bergstraat, 10 1000 Brussels
tel. (0-0 32 2) 513 28 06
fax (0-0 32 2) 513 07 41
e-mail: ambassade@andorra.be

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Andorze
Kierownik placówki: Yolanda Sola Ruiz
Stanowisko kierownika placówki: Konsul Honorowy
Adres:Calle Prat de la Creu 59-65, blok A, piętro 5
Kod pocztowy: 500
Miasto: Andorra de la Vella
Telefon +37 688 52 88
e-mail: consol@consolatpoloniaandorra.org

Ambasada RP w Madrycie
c/Guisando 23 bis, 28035 Madrid
tel. +34 913 736 605
fax +34 913 736 624
e-mail: consmad@polonia.es
strona internetowa: www.polonia.es